Bilimsel Danışma Kurulu tarafından hazırlanan rehberde, Kreş, Gündüz Bakımevleri ve Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında alınması gereken önlemler aşağıda belirtilmiştir.
43. KREŞLERDE, GÜNDÜZ BAKIMEVLERİNDE VE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
COVID-19 pandemisi kapsamında kreşlerde, gündüz bakımevlerinde ve okul öncesi eğitim kurumlarında enfeksiyon bulaşma riskini azaltmak için önerilen korunma, kontrol ilkeleri ve uygulamalar aşağıda belirtilmiştir.
» Yeniden kabul aşamasında velilere daha önceden hazırlanmış ve ekte yer alan “Bilgilendirme Formu ve Taahhütname” iki nüsha halinde imzalatılmalı ve bir nüshası kendilerine verilmelidir.
» Bu kurumlarda gruptaki çocuk sayısı sınıf/grup odası büyüklüğüne göre belirlenmeli, çocuk sayısı 10’un üzerinde olmamalıdır.
43.1. Girişte Alınması Gereken Önlemler
» Kuruma her gün girişte, çıkışta ve gün içinde çocukların ateş ölçümü yapılmalıdır. Çocuk ve aile bireylerinin COVID-19 belirtileri olup/olmadığı sorgulanmalıdır. Çocukların ateş ölçüm sonuçları hazırlanan çizelge ile kayıt altına alınmalıdır.
» Çocuk, hastalık belirtileri açısından (yanaklarda kızarıklık, hızlı veya zor nefes alma, yorgunluk gibi) gözlemlenmelidir.
» Ateşi 38 oC’den yüksek olanlar, boğaz ağrısı, burun akıntısı, konjuktivit, öksürük, iştahsızlık, kırgınlık, kas ağrıları, ciltte döküntü, karın ağrısı, kusma, ishal, nefes darlığı gibi belirtileri olan / gelişen, COVID-19 vakası veya temaslısı olan çocuklar içeri alınmamalı, tıbbi maske takılarak COVID-19 yönünden değerlendirilmek üzere sağlık kurumuna yönlendirilmelidir.
» Aile içerisinde de benzer şikayette kimsenin olup/olmadığı sorgulanmalıdır. Ailede de semptom olması durumunda çocuk kuruma alınmamalıdır.
» Kurumda ateş ölçümü yapacak olan personel tıbbi maske ve yüz koruyucu kullanmalıdır. Çocukla kapsamlı bir temas gerekecekse önlük de giyilebilir. Veli ve çocukla en az 1 metre mesafe korunmalıdır. Mümkünse personelin cam/plastik bir pencere gibi fiziksel bir bariyerin arkasında durması sağlanarak ateş ölçümü esnasında veya öksürük, hapşırık gibi durumlardan korunması sağlanır. Temassız ateş ölçer kullanılmalıdır. Kapıdaki kontrol işlemleri bittikten sonra kişisel koruyucu ekipman (tek kullanımlık önlük, maske, yüz koruyucu) çıkartılmalı, tekrar kullanılabilir yüz koruyucular %70’lik alkol ile dezenfekte edilmeli, tek kullanımlık önlük ve maske poşetlenerek çöp kutusuna atılmalı, önlük tekstil ise en az 60 oC’de yıkanmalıdır. Bu işlemler sonrası eller yıkanmalı ya da el antiseptiği kullanılmalıdır.
43.2. Kurumlarda Alınması Gereken Genel Önlemler
» Okulun/kuruluşun giriş ve çıkışlarında çocukların el hijyenini sağlayabilmeleri için el antiseptiği bulundurulmalıdır.
» El antiseptiklerinin bulunduğu yerler çocukların ulaşamayacağı yerler olmalı ve bu alanlar eğiticiler tarafından kontrol edilmelidir. Yutma riski nedeniyle çocuklar el antiseptiği kullanırken mutlaka denetlenmelidir.
» Servislerde Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanmış olan “COVID-19 Kapsamında Personel Servis Araçlarıyla İlgili Alınması Gereken Önlemler” geçerlidir. Sürücü, servis görevlileri, 2 yaş ve üzeri tüm öğrenciler/çocuk maskeli olmalıdır. Serviste alkol bazlı el antiseptiği bulundurulmalıdır.
» Kurye, kargo görevlisi vb. kişiler kreşe alınmamalı, teslimatlar dış kapıda yapılmalıdır.
» Mümkünse sınıflarda/grup odalarında her gün aynı öğrenciler/ çocuklar ve aynı personel olmalıdır.
» Mümkünse ailelerde kurum içerisine alınmamalıdır.
» Farklı sınıfların/grup odalarının bir araya gelebileceği grup toplantıları veya etkinliklerinden kaçınılmalı, ziyaretçi alınmamalıdır.
» Çocukların günlük grup etkinlikleri değiştirilmeli veya durdurulmalıdır. Sanat, müzik, beden eğitimi ve diğer etkinliklerde grupların birbirine karışması önlenmelidir.
» Çocukların sınıflarda/grup odalarında en az 1 metre arayla oturmaları sağlanmalıdır. Konuşma, öksürme, hapşırma gibi durumlardan kaynaklanan bulaşmayı azaltmak için çocukların yüz yüze oturmasını engelleyerek, masalar aynı yöne bakacak şekilde düzenlenmelidir.
» Sınıflar/Grup odaları mümkün olduğunca kapı, pencere açılarak temiz hava ile havalandırılmalıdır. Klima ve vantilatör kullanılmamalıdır. Havalandırma sistemlerinin düzgün çalıştığından emin olunmalıdır, havalandırma sistemlerinin bakımı ve filtre değişimleri üretici firma önerileri doğrultusunda yapılmalıdır.
» Çocukların her saat en az 10 dakika temiz havaya çıkmaları sağlanmalı, bu dönemde de sınıfları/grup odaları mutlaka havalandırılmalıdır. Havalar uygun olduğunda açık havada yapılan etkinlikler ve geçirilecek zaman daha da artırılmalıdır.
» Uyku odalarında yataklar olabildiğince birbirinden uzak, en az 1 metre (mümkünse 2 metre) uzaklıkta olacak şekilde yerleştirilmelidir. Bulaşmayı daha da azaltmak için çocuklar baş-ayak ucu şeklinde yatırılmalıdır.
43.2.1. Temizlik ve Dezenfeksiyon ile İlgili Önlemler
» Sert yüzeylerde deterjan ile temizlik sonrası materyal uyumlu ise 1/100 oranında sulandırılmış çamaşır suyunun (Sodyum hipoklorit Cas No:7681-
52- 9) en az bir dakika temas süresi olacak şekilde dezenfeksiyon amaçlı kullanılması önerilir. Çamaşır suyunun koroziv etki yapabileceği yüzeylerde dezenfeksiyon amaçlı alkol (en az %70 oranında etanol) kullanılabilir. Dezenfeksiyon sonrası alan tekrar havalandırılmalıdır.
» Kapı kolları, elektrik düğmeleri, lavabolar, tezgahlar, lazımlıklar, klozet adaptörleri, masalar, sandalyeler gibi sık dokunulan yüzeylerin günlük temizlik ve dezenfeksiyonu için su ve deterjan ile temizlik yapıldıktan sonra 1/100 (5 litre suya yarım çay bardağı çamaşır suyu) oranında sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) veya klor tablet (ürün tarifine göre) kullanılmalıdır.
» Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış dezenfektanlar kullanılabilir.
» Halı, koltuk gibi yüzeyler su ve deterjanla silinebilir veya toz kaldırmayacak özelliğe sahip makineler ile yıkanmalıdır. Bu amaçla sıcak buhar da uygulanabilir.
» Yıkanabilen yatak takımları (çarşaflar, yastıklar, battaniyeler, uyku tulumları) kullanılmalıdır. Bu ürünler toplanırken silkelenmemelidir. Tekstil ürünler normal deterjanlar ile en az 60 oC’de yıkanmalıdır.
» Her çocuğun yatak takımı ayrı kutu veya torbalarda saklanmalıdır. Karyolalar her çocuk için etiketlenmelidir. Yataklar haftalık olarak veya başka bir çocuk tarafından kullanılmadan önce temizlenmelidir.
» Temizlik bezleri kullanım alanına göre ayrılmalı ve her kullanım sonrası uygun şekilde temizlenmelidir. Yıkanabilen, tekrar kullanılan temizlik malzemelerinin en az 60 oC’de yıkanması önerilir. Paspas başlıkları su içerisinde bekletilmemelidir.
» Temizlik ürünleri üretici firma önerilerine göre kullanılmalıdır. Kullanıldıktan sonra yeterli havalandırma sağlanmalıdır.
» Tüm temizlik ürünleri güvenli ve çocukların ulaşamayacağı bir yerde tutulmalıdır. Temizlik ürünleri çocukların yanında kullanılmamalıdır.
» Çöpler günlük olarak ve güvenli bir şekilde atılmalıdır.
43.2.2. Oyuncakların temizliği
» Oyuncakların temizlik yoluyla dönüşümlü kullanılabilmesi için yeterli sayıda oyuncak bulundurmaya özen gösterilmelidir.
» Temizliği sağlanamayacak pelüş ve tüylü oyuncaklar kullanılmamalıdır.
» Çocuklar tarafından ağıza alınabilen oyuncaklar temizlenmeden önce bir kenara ayrılmalıdır. Temizlenmesi gereken oyuncaklar, sabunlu su içeren veya ‘kirli oyuncaklar’ işareti konulmuş bir kaba ayrılmalıdır ve çocuklardan uzak tutulmalıdır. Eldiven giyilerek su ve deterjanla temizlenmeli, durulanmalı, %70 lik alkol ile silinmeli, bir dakika havada kurutulduktan sonra kullanılmalıdır. Temizlik için bulaşık makinesi de kullanılabilir.
» Bez oyuncaklar çamaşır makinesinde en az 60 oC’de yıkanmalıdır.
» Çocuk kitapları temas öncesi ve sonrası el hijyenine uymak koşuluyla bulaşma açısından riskli değildir. Ek temizlik veya dezenfeksiyon işlemi gerektirmez.
43.2.3. El hijyeninin sağlanması
» Tüm çocuklar ve çalışanlara el hijyeni konusunda eğitim verilmelidir. Ellerin nasıl yıkanacağı, hangi durumlarda yıkanması gerektiği (kuruma giriş ve çıkışta, yiyecek ve içecekleri hazırlamadan önce, yemekten önce ve sonra, bebekleri beslemeden önce ve sonra, ilaç veya merhem uygulamadan önce ve sonra, bez değiştirme öncesi ve sonrası, tuvaleti kullandıktan veya bir çocuğa kullanmasına yardım ettikten sonra, vücut sıvılarıyla temas ettikten sonra, bir hayvanı tuttuktan sonra veya hayvan atıklarını attıktan sonra, açık havada veya kumda oynadıktan sonra, çöp/çöp kovası/çöp torbası/çöp kutusuna dokunduktan sonra) gibi konular ayrıntılı anlatılmalıdır.
» Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalıdır. Su ve sabuna ulaşılamadığında alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır.
» Yutmayı önlemek için el antiseptiği kullandıklarında çocuklar denetlenmelidir. Elini yıkayamayan küçük çocuklara yardım edilmeli, yardım sonrası personel tekrar ellerini yıkamalıdır. Lavaboların yakınına el yıkama adımlarını açıklayan afişler yerleştirilmelidir.
» Kurumda iken COVID-19 bulguları olan ve/veya hasta olduğundan şüphelenilen bir çocuk saptandığında;
» Çocuğun ve temaslılarının en kısa sürede izolasyonu sağlanmalıdır.
» Bir izolasyon odası veya alanı oluşturulmalıdır ve hasta çocuk o alanda kişisel koruyucu ekipman kullanan bir eğitici ile birlikte izole edilmelidir.
» Çocukların ebeveynleri ile irtibata geçilerek çocuğun ailesiyle sağlık kurumuna başvurmaları sağlanmalıdır.
» Hasta çocuk okuldan/kuruluştan ayrıldıktan sonra izolasyon odası/alanı kurallara uygun şekilde temizlenmeli ve havalandırılmalıdır.
» Test sonuçları ve tanısı mutlaka kurum tarafından takip edilmelidir. Test sonucu alınana kadar sınıftaki/grup odasındaki çocukların diğer sınıflardakilerle/grup odasındakilerle teması kısıtlanmalıdır. Test sonuçlarına göre temaslı yönetimi il/ilçe sağlık müdürlükleri tarafından Sağlık Bakanlığı COVID-19 Rehberi doğrultusunda yapılmaktadır.
43.4.1. Bebek ve küçük çocukların bakımında alınacak önlemler
» Bez değişimi yapılacak ise önce eller su ve sabunla yıkanmalı, diğer çocuklardan ayrı bir alanda kişisel koruyucu ekipman giyilerek bezi değiştirilmelidir. İşlem bittikten sonra bez değiştirme alanı temizlenerek hem personelin hem de bebeğin elleri su ve sabunla yıkanması sağlanmalıdır.
» Küçük çocukları yıkayan, besleyen veya tutan personel uzun kollu önlük giymeli ve saçları toplu olmalıdır. Her çocuk bakımından sonra önlük değiştirmeli ve eller yıkanmalıdır.
» Çocuğa bakım veren personel ellerini ve çocuğun vücut salgılarının bulaştığı her yerini yıkamalıdır.
» Çocuğun kıyafetlerinde vücut salgıları ile kirlenme varsa kıyafetler değiştirilmelidir.
» Kirli giysiler aileye plastik bir torba ile verilmeli veya çamaşır makinesinde en az 60 oC’de yıkanmalıdır.
» Biberon kullanımı öncesi ve sonrası eller yıkanmalıdır. Şişeler, şişe kapakları, biberon uçları ve diğer ekipmanlar her kullanımdan sonra bulaşık makinesinde veya şişe fırçası, sabun ve su ile yıkanarak iyice temizlenmelidir.
» Tuvalete giden çocukların öncesinde ve sonrasında ellerini yıkaması sağlanmalı, çocukların tuvaletleri tek tek kullanmasına özen gösterilmeli, her kullanım sonrasında tuvaletlerin temizlik ve dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. Klozet kullanımlarında sifon çekilmeden kapağının kapatılması sağlanmalıdır.
